Online lezingen over bevrijding Noord-Nederland en de nasleep

DRENTHE - Het Drents Archief organiseert in april een reeks online lezingen over de bevrijding van Noord-Nederland. Iedereen kan ze gratis volgen. Aanmelding vooraf is niet nodig. 

De bevrijding van Noord-Nederland in het voorjaar van 1945 verliep moeizaam. De nasleep van de oorlog duurde zelfs nog langer. Tienduizenden bewoners uit Noord-Nederland, die met de Duitse bezetter gecollaboreerd hadden, werden in de naoorlogse jaren berecht, terwijl overlevenden van de Holocaust probeerden de draad van hun leven weer op te pakken. Aan herdenken werd toen niet gedacht. In vier lezingen worden deze aspecten van de oorlog belicht.

De sprekers zijn battlefieldgids Joël Stoppels, onderzoeker José Martin, historicus dr. Mieke Meiboom en psycholoog en Wendy Geuverink. De lezingen worden gehouden op vrijdag 9, 16, 23 en 30 april vanaf 14.30 uur. Ze zijn te volgen via een PC, laptop of tablet op www.drentsarchief.nl/WO2. Hier zijn de lezingen later ook terug te kijken.

Joël Stoppels belicht op 9 april de bevrijding van Noord-Nederland. Na de Duitse capitulatie op 5 mei 1945 duurde het nog ruim een maand voordat de laatste Duitse soldaten Noord-Nederland verlaten hadden. Pas op 11 juni 1945 werd ook Schiermonnikoog bevrijd. Stoppels vertelt over de moeizame bevrijding van Noord-Nederland en treedt in de voetsporen van de geallieerde militairen tijdens de bevrijding. Bij Delfzijl vond de laatste veldslag op Nederlands grondgebied plaats tijdens de gevechten om ‘Delfzijl Pocket’. Vaak draaide het bij de bevrijding om overleven of niet, om vreugde en verdriet. Stoppels schreef over het onderwerp een boek.

José Martin, verbonden aan Herinneringscentrum Kamp Westerbork, gaat op 16 april in op het onderwerp herinneren en herdenken. Gewoon de draad weer oppakken en doorgaan, dat was voor het merendeel van de overlevenden van de Holocaust het credo van het dagelijks leven in de eerste decennia na de oorlog. Maar steeds weer werden zij herinnerd aan het verlies van familie en vrienden door starre regelgeving, ambtelijke tegenwerking en omvangrijke papierbergen voor de formele afwikkeling van het verdwijnen van hun geliefden. Aan herdenken werd helemaal niet gedacht, laat staan aan het oprichten van monumenten. In de afgelopen decennia is herdenken steeds belangrijker geworden: hoe is deze omslag van herinneren naar herdenken verlopen? En hoe belangrijk is nog de herinnering? 

Mieke Meiboom spreekt op 23 april over het onderwerp ‘Fout in de oorlog?’. Vanaf 1945 werd iedereen, die met de Duitse bezetter gecollaboreerd had, berecht. Deze bijzondere vorm van strafrecht werd Bijzondere Rechtspleging genoemd. In de drie noordelijke provincies zijn ruim 38.000 mensen geïnterneerd en berecht. Deze lezing gaat over de vraag hoe de bijzondere rechtspleging werkte en of al deze mensen ook fout waren. Mieke Meiboom promoveerde in 2016 op haar onderzoek naar de bijzondere rechtspleging na de oorlog.

Wendy Geuverink sluit de lezingenreeks op 30 april af met ‘Hoe lang mag ik blijven? Het verhaal van Truus Stern’. Ze vertelt, op basis van interviews met Truus Stern-van Zuiden, over de gezellige orthodox-joodse jeugd van Truus in Hoogeveen, over haar vlucht van onderduikadres naar onderduikadres tijdens de oorlog en de kwetsbaarheid van een jong pubermeisje. En tenslotte over de bevrijding, het verlies van een groot deel van haar familie, de onwelkome ontvangst in Hoogeveen en haar drang en de worsteling om haar leven na de oorlog weer op te bouwen en vorm te geven. Geuverink schreef hierover een boek. 

De lezingen zijn online te volgen via MS Teams. Op www.drentsarchief.nl/WO2 staan een handleiding en deelnamelinks. Inloggen kan vanaf een kwartier voor de aanvang van de lezing.